Than hoạt tính là gì? Những điều cần biết về than hoạt tính

Than hoạt tính là loại bột màu đen đặc biệt, được ứng dụng trong lĩnh vực y tế để kiểm soát ngộ độc hoặc dùng thuốc quá liều. Bên cạnh đó là nhiều lợi ích sức khỏe và làm đẹp đầy thú vị khác. Cùng mtcskin.vn tìm hiểu chi tiết than hoạt tính là gì? Công dụng, cách dùng, tác dụng phụ và nhiều hơn thế nữa.

Than hoạt tính là gì?

Than hoạt tính ( activated charcoal) là loại than được sản xuất bằng cách nung nóng các vật liệu giàu carbon, chẳng hạn như gỗ, than bùn, vỏ dừa hoặc mùn cưa ở nhiệt độ rất cao. Qúa trình xử lý này loại bỏ than của các phân tử đã được hấp thụ trước đó và giải phóng các vị trí liên kết một lần nữa. Đồng thời làm giảm kích thích lỗ than và tạo ra nhiều lỗ hơn trong mỗi phân tử, làm tăng diện tích bề mặt tổng thể của nó.

Than hoạt tính không phải là chất giống như than củi hoặc các miếng thức ăn được đốt cháy. Việc sản xuất than hoạt tính làm cho nó có khả năng hấp thụ cực kỳ cao, cho phép nó liên kết với các phân tử, ion hoặc nguyên tử và loại bỏ chúng khỏi các chất hòa tan.

Activated charcoal là loại bột màu đen, không mùi, không vị, thường được bán ở dạng từng gói bột mịn hoặc dạng viên.

Tìm hiểu tổng quan than hoạt tính là gì

Cơ chế hoạt động của than hoạt tính

Than được “kích hoạt” ở nhiệt độ cực cao khiến kích thước lỗ than nhỏ đi, đồng thời tạo ra các lỗ cực nhỏ trong mỗi phân tử, từ đó làm tăng diện tích bề mặt tổng thể của than. Kết cấu xốp của than có điện tích âm, sẽ hút các phân tử điện tích dương như chất độc hay khí. Qúa trình liên kết này được gọi là hấp phụ (hay hấp thụ)

Hợp chất tạo nên từ sự hấp thụ của than hoạt tính với chất lỏng hay khí sẽ được đào thải qua đường tiêu hóa, nhờ đó khiến chất độc giảm ( hoặc không) hấp thu vào cơ thể, qua đó giảm nguy cơ ngộ độc cơ thể. Đó là lý do vì sao than hoạt tính được ứng dụng phổ biến trong xử lý ngộ độc khẩn cấp.

Ngoài ra, tính hấp thụ cao của than hoạt tính cũng khiến loại than này được ứng dụng khá nhiều trong làm đẹp với tác dụng giúp thải độc da, trị mụn, tẩy tế bào chết hay trẻ hóa da bằng công nghệ laser.

Cơ chế hấp thụ của than hoạt tính

Công dụng của than hoạt tính là gì?

Xử lý ngộ độc khẩn cấp

Tổ chức Y tế thế giới WHO đã phê duyệt than hoạt tính để điều trị khẩn cấp khi dùng quá liều hoặc ngộ độc. Theo đó, loại than này có thể giúp loại bỏ độc tố và thuốc bao gồm:

• NSAID và các thuốc chống viêm OTC khác
• Thuốc an thần
• Dapsone
• Carbamazepin (Tegretol)
• Thuốc trị sốt rét
• Methylxanthines ( chất kích thích nhẹ)

Nếu người bị ngộ độc còn tỉnh táo, họ sẽ được cho uống đồ uống được làm từ than hoạt tính dạng bột trộn với nước. Còn không, than hoạt tính có thể được dẫn vào thông qua ống truyền thức ăn qua đường mũi hoặc miệng.

Người bệnh sẽ phải được sử dụng than hoạt tính trong vòng 1-4 giờ sau khi tiêu thụ chất độc. Than hoạt tính sẽ không có tác dụng trong trường hợp người bệnh đã tiêu hóa chất độc đó hoặc chất độc đó không còn trong dạ dày nữa.

Việc dùng than hoạt tính để điều trị quá liều hoặc ngộ độc chỉ được áp dụng tại các cơ sở y tế, bởi các bác sĩ có chuyên môn, không được tự ý thực hiện tại nhà.

Than hoạt tính dùng trong cấp cứu ngộ độc cấp

Hỗ trợ chức năng thận

Tác dụng của than hoạt tính có thể hỗ trợ chức năng thận bằng cách lọc các chất độc và thuốc khó tiêu. Nó đặc biệt hiệu quả trong việc loại bỏ độc tố có nguồn gốc ure, sản phẩm phụ của quá trình tiêu hóa protein.

Một số nghiên cứu trên động vật cũng cho thấy than hoạt tính có thể giúp cải thiện chức năng thận và giảm tổn thương và viêm đường tiêu hóa ở những con chuột bị bệnh thận mãn tính. Tuy nhiên, các nghiên cứu ở người còn rất hạn chế và chưa có kết luận chính xác.

Giảm đầy hơi ở đường ruột

Bột than hoạt tính được cho là có khả năng phá vỡ khí trong đường ruột, mặc dù các nhà nghiên cứu vẫn chưa hiểu rõ bằng cách nào.

Chất lỏng và khí mắc kẹt trong ruột có thể dễ dàng đi qua hàng triệu lỗ nhỏ trên than hoạt tính và quá trình này có thể vô hiệu hóa chúng.

Một nghiên cứu năm 2012 cho kết quả khoảng 34% những người tham gia được dùng than hoạt tính để giảm đầy hơi đã thấy các triệu chứng được cải thiện đáng kể. Một nghiên cứu khác vào năm 2017, những người dùng 45mg simethicon và 140mg than hoạt tính 3 lần mỗi ngày trong vòng 10 ngày đều báo cáo giảm đau bụng đáng kể mà không có tác dụng phụ.

Tác dụng giảm sự tích tụ khí quá mức của than hoạt tính cũng được một nhóm nghiên cứu thuộc Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) thừa nhận.

Uống than hoạt tính có thể giúp giảm đầy hơi hiệu quả

Ứng dụng để lọc nước

Từ lâu, người ta sử dụng than hoạt tính như một chất lọc nước tự nhiên. Cũng giống như trong ruột già và dạ dày, than hoạt tính có thể tương tác và hấp thụ nhiều loại độc tố, thuốc, vi rút, vi khuẩn, nấm và hóa chất trong nước.

Trong môi trường thương mại, chẳng hạn như trung tâm quản lý chất thải, người vận hành thường sử dụng than hoạt tính cho một phần của quá trình lọc. Hàng chục sản phẩm lọc nước cũng được thiết kế để sử dụng tại nhà, sử dụng hộp mực carbon để lọc nước khỏi chất độc và tạp chất.

Ứng dụng than hoạt tính để lọc nước

Hỗ trợ điều trị tiêu chảy

Do được sử dụng như một chất hấp thụ qua đường tiêu hóa trong trường hợp quá liều và ngộ độc, nên than hoạt tính đôi khi cũng được dùng như một phương pháp điều trị tiêu chảy. Một đánh giá vào năm 2017 chỉ ra rằng tác dụng của than hoạt tính giúp ngăn chặn vi khuẩn và thuốc có thể gây tiêu chảy hấp thụ vào cơ thể bằng cách giữ chúng trên bề mặt có kết cấu xốp.

Đặc biệt, sử dụng than hoạt tính ít xảy ra tác dụng phụ so với các loại thuốc điều trị tiêu chảy thông thường.

Than hoạt tính làm trắng răng

Đây là một ứng dụng rất phổ biến của loại than đen này. Công dụng của than hoạt tính có thể giúp làm trắng răng, chăm sóc sức khỏe răng miệng. Nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe răng miệng có chứa thành phần carbon được cho là mang lại nhiều lợi ích khác nhau như: làm trắng răng, kháng vi rút, kháng khuẩn, chống nấm, giải độc…

Kem đánh răng từ than hoạt tính có tác dụng làm trắng răng

Làm đẹp bằng than hoạt tính

Tác dụng của than hoạt tính trong làm đẹp cũng được ghi nhận. Than hoạt tính có thể giúp hút các vi hạt, bao gồm bụi bẩn, hóa chất, chất độc và vi khuẩn lên bề mặt da, giúp loại bỏ chúng dễ dàng.

Mặt nạ than hoạt tính, tẩy tế bào chết, sữa rửa mặt than hoạt tính… là những sản phẩm chăm sóc da phổ biến. Hay công nghệ laser carbon peel trong trẻ hóa da, tẩy da chết, hỗ trợ điều trị mụn, nám, lão hóa da cũng được ưa chuộng trong thời gian gần đây.

Sử dụng kem laser carbon peel cream để làm đẹp da

Xem ngay: 10 Điều cần biết về phương pháp laser carbon than hoạt tính

Khử mùi

Ứng dụng của than hoạt tính trong các sản phẩm khử mùi là không hề xa lạ. Than có thể hấp thụ mùi và khí độc hại, khiến nó trở nên lý tưởng như chất khử mùi nách, giày, tủ lạnh,…

Ngoài ra, than hoạt tính cũng được cho là có khả năng hấp thụ độ ẩm dư thừa và kiểm soát độ ẩm ở cấp độ vi mô.

Điều trị nhiễm trùng da

Tại nhiều quốc gia trên thế giới, than hoạt tính từ vỏ dừa được nhiều bác sĩ y học cổ truyền sử dụng để điều trị nhiễm trùng da. Loại than này có tác dụng kháng khuẩn bằng cách hấp thụ vi khuẩn có hại từ vết thương.

Than hoạt tính có an toàn không?

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng không ít người vẫn đặt ra những câu hỏi như than hoạt tính có hại không, có an toàn không, tác dụng phụ của than hoạt tính là gì…

Cho đến nay, không có phản ứng bất lợi nào được ghi nhận với than hoạt tính dưới bất kỳ hình thức nào.

Một số phản ứng phụ có thể gặp nhưng không thường xuyên xảy ra, bao gồm: nôn mửa, đặc biệt khi được dùng chung với sorbitol. Một số trường hợp hiếm hoi, than hoạt tính cũng được cho có liên quan đến tình trạng tắc ruột, kèm triệu chứng rối loạn nhu động ruột, uống thuốc làm chậm nhu động ruột theo cơ chế thần kinh…

Dù an toàn là vậy, nhưng để mang lại hiệu quả tối ưu, cũng như tránh các nguy cơ quá liều, sử dụng sai cách, tốt nhất bạn vẫn nên tham khảo bác sĩ, chuyên gia khi sử dụng than hoạt tính cho các mục đích làm đẹp, chăm sóc sức khỏe.

Không có phản ứng bất lợi nào được ghi nhận với than hoạt tính dưới bất kỳ hình thức nào

Liều dùng than hoạt tính

Hiện nay có nhiều sản phẩm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng than hoạt tính trên thị trường. Khi dùng bạn cần tuân thủ theo liều lượng được chỉ dẫn từ nhà sản xuất.

Trong trường hợp ngộ độc thuốc, tuyệt đối không tự xử lý bằng than hoạt tính tại nhà. Hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ cấp cứu kịp thời.

Xem ngay: Cách sử dụng than hoạt tính chăm sóc da đạt hiệu quả tốt nhất

Liều dùng than hoạt tính trong cấp cứu ngộ độc thông thường như sau:

• Người lớn: liều 2g/kg cân nặng, 20g than hoạt mỗi 2 giờ, đối với ngộ độc nấm độc có amatoxin có thể cho tới 3 ngày để cắt chu trình gan-ruột.
• Trẻ em: Liều đầu tiên 1 g/kg cân nặng, trung bình 10g than hoạt, dùng càng sớm càng tốt sau ngộ độc, (50% liều của người lớn).
• Với than hoạt bột, luôn cho cùng sorbitol liều gấp đôi liều than hoạt

Tùy vào lượng độc trong lòng ruột và khả năng dung nạp than hoạt của người bệnh mà bác sĩ sẽ lựa chọn quãng liều 2 hay 4 giờ. Trong trường hợp ngộ độc do uống thuốc trừ sâu phospho hữu cơ liều lớn thì bác sĩ thường áp dụng quãng liều 2 giờ trong 6 liều đầu. Nếu có giảm nhu động ruột sẽ lưu ống thông dạ dày để hút sạch dạ dày, bao gồm cả than hoạt tính của liều trước đọng lại, trước khi cho liều than hoạt sau. Các trường hợp khác sẽ áp dụng quãng liều 4-6 giờ.

Thông tin tổng quan từ bài viết hy vọng giúp bạn trả lời được cho câu hỏi than hoạt tính là gì? Than hoạt tính có tác dụng gì, ứng dụng và cách dùng ra sao. Để được tư vấn và cung cấp các mỹ phẩm có thành phần là than hoạt tính giúp chăm sóc da hiệu quả nhất hiện nay, hãy liên hệ cho chúng tôi theo Hotline: 084.245.8888.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

• Bất ngờ về tác dụng của than hoạt tính trong làm đẹp
• 5 Cách làm mặt nạ than hoạt tính đẹp da, thải độc hiệu quả
• Laser carbon peel là gì? Bắn laser carbon có hại không?